چەمکی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" تا رادەیەک بۆ کۆمەڵگا تازەپەرەئەستێنەکان چەمکێکە شوناس و رەهەندو لێکەوتەکانی زۆر رۆشن نین، زۆرینەی جاران چەمکی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" جوێ ناکرێتەوە لە چەمکی "ئاسایشی نەتەوەیی"و رەهەندەکانی، لەکاتێکدا لێکەوتەو دەرئەنجام و هاوکێشەکانیان جیاوازە، گەرچی بە بایەخپێدانی هەردووکیان سەقامگیری لەوڵاتدا بەرجەستە دەبێ و بەبەهێزکردنی ستراکتۆری ئاسایشی نەتەوەیی دەتوانرێ سەقامگیری بۆ پایەکانی ئاسایشی کۆمەڵایەتیش مسۆگەر بکرێ، بەڵام دەکرێ لەچەند رستەیەکدا ئاراستە جیاوازەکانی ئەم دوو چەمکە بخەینە بەر دید:
چەمکی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" چەمکێکە بەمانای زامنکردنی دڵنیایی و دابینکردنی سەقامگیری لەسەر ئاستی (تاک، خێزان، کۆمەڵگا)، لەڕووی سایکۆلۆجی و زامنکردنی داهات و ئابوریەکی بەسیستەم و خۆشکردنی زەمینەی ئەفراندن و بەگەڕخستنی تواناکان وئاگالێبوونی دامەزراوەی فەرمی و یاسایی لە نەخشەی دیاردەو کێشە خێزانی و کۆمەڵایەتیەکان لێکدانەوەی بۆ کراوە، بەمانایەکی دیکە ئەم چەمکە والێکدراوەتەوە کە بریتییە لە پارێزگاری کردنی ئاسایشی کۆمەڵگا لە "هەڕەشەو مەترسیە ناوخۆییەکان" بەلەبەرچاوگرتنی ئەو رەهەندانەی کە خودی ناوەرۆکی ئەم چەمکە بەدوورودرێژی لەخۆیدا کۆیکردونەتەوە.
هەرچی پەیوەندی بە ئیدیۆمی"ئاسایش نەتەوەیی"یەوە هەیە زێدەتر بەمانای پاراستنی نەتەوە دێت لە هەیمەنەو "هەڕەشەی دەرەکی"، روونتر بڵێین چەمکێکی سیاسی گشتگیرترە، چونکە ستراکتۆری "ئاسایشی نەتەوەیی" بەجۆرێک بیناکراوە بەمانای پێسپاردنی ئەرکێکە لەسەر شانی دەوڵەت بۆ پارێزگاریکردنی وڵات لەباری (سەروەریەکانی نەتەوەو خاک و ئاڵاو رەمزە سیاسیە پیرۆزەکان و زمان و دامەزراوە باڵاکان و پارێزگاری و بەهێزکردنی سنوورەکانی وڵات لە مەترسیەکانی هێزە رێکخراوەیی و سەربازیەکان و بەهێزکردنی رایەڵە دیپلۆماسیەکان ) ، لە ئەدەبیاتی سیاسیشدا توێژەران لە رستەیەکدا بەمانای (پاراستنی نەتەوە لە مەترسیەکان ژیانی گشتی) ناساندوویانە، بەو واتایەی چەمکێکی فرە رەهەندترە لە چەمکی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی".
بە تێگەیشتنمان لە ناوەرۆکی چەمکی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" بۆمان رووندەبێتەوە کە کێبڕکێ و ناکۆکی لۆکاڵی سیاسی و بەریەککەوتنی توندی پارتە سیاسیەکان ئەگەر لەپێناو خەمی گشتیدا نەبێ چ موسیبەت و ماڵوێرانیەک لەگەڵ خۆیدا دەهێنێ، دروست تەواوی رەهەندەکانی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" و لەناویشیدا "ئاشتەوایی خێزانی" رووبەڕووی زەبریکی مەرگهێن کردۆتەوە، لێرەدا بە گرنگی دەزانین چەند داتایەکی مەترسیدار وەدەربخەین، خودی ئەو داتایانەش ئەو وێنە نەخوازراوو تاڵەمان بۆ دەخاتە پێش چاو کە بەرگریکردن لە سنورو دیوارەکانی "ئاسایشی کۆمەڵایەتی" بەتایبەت لەم قۆناغەدا لەریزبەندی پشتی پشتەوەی ئەجێندای پارتە سیاسیەکان و ستراتیژی دامەزراوە یاسایی و حکومی و مەدەنی و میدیایی و ئەکادیمی و ئایینیەکانە، ئەگەر بەتەنها زانیاریە فەرمیەکانی تایبەت بە تاوانەکانی دەرهەق بە کچان و ژنانی سەرتاسەری هەرێمی کوردستان وەک "سامپڵێک" وەربگرین کە لە6/6ی 2016 لەلایەن "بەرێوەبەرایەتی گشتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژبە ئافرەتان لە وەزارەتی ناوخۆ" لە راپۆرتێکی فەرمیدا بەهەرسێ زمانی "کوردی، عەرەبی، ئینگلیزی" بڵاوکرایەوەو هەرخۆشمان وەکو سەرپەرشیتاری راپۆرتەکە کارمان لە وردەکاریەکانیدا کردووە، چەند دەرئەنجامێکی ترسناکی بۆ خستینە بەردیدو بەردەست:
-لەماوەی هەردوو ساڵی 2014و2015 (201) ئافرەت لەسەرتاسەری هەرێمی کوردستان کوژراون و خۆیان کوشتووە.
-لەماوەی هەردوو ساڵی 2014و2015 (617) ئافرەت سوتاون و خۆیان سووتاندووە.
-لەماوەی هەردوو ساڵی 2014و2015 (14109) سکاڵا تۆمار کراوە بە پاڵنەری کێشە خێزانیەکان و دەرەوەی خێزانەکان.
-تەنها لەماوەی (9)مانگی ساڵی 2015 (6882) حاڵەتی تەڵاق لە دادگاکانی هەرێمی کوردستان تۆمارکراوە.
-لەماوەی هەردوو ساڵی 2014و2015 (268) ئافرەت لەسەرتاسەری هەرێمی کوردستان رووبەرووی توندوتیژی سێکسی بوونەتەوە.
ئەگەر فۆکەسمان لەسەر خودی ئەو تاوانانەش نەبێ، جێی خۆیەتی پرسیارێکی گرنگ بۆ بیرکردنەوە بخەینە بەردید کە هەر خودی پرسیارەکەو گریمانەی وەڵامەکانیشی دەتوانرێ بە سانایی بمانگەیەنێ بە چەقی تێگەیشتن، گەرچی هێندەی گرنگی لە نەبوونی نیەت هەیە لە باشکردنی دۆخەکە ئەوەندە ورووژاندنی گریمانەی پرسیارو وەڵامەکان گرنگ نین، بەڵام ئەگەر بپرسین:
-لە ئەجێندای کام هێزی سیاسیدا بابەتی (ئاسایشی کۆمەڵایەتی) وەک تەوەرێکی سەرەکی لە کارنامەی پرۆسەی هەڵبژاردنەکانی رابردوو و پلانی ستراتیژی ئاییندەیاندا (لەدەرەوەی دروشم) جێی بۆکراوەتەوە؟
-هەروەها کاتێک رۆژنامەنووسێک تەنها سکاڵایەکی لەسەر تۆماردەکرێ نەک روبەرووی لێدان و توندوتیژی قورس ببێتەوە، بۆچی "بۆ مەرامی سیاسی" دەیان کەمپینی بۆ دروستدەکرێ و هەڵمەتی کۆکردنەوەی واژووی ئیدانەکردن و هەڵمەتی راگەییاندنی بۆ پلانڕێژدەکرێ؟ باشە بۆچی مانگانە دەیان ئافرەت بەهۆکاری جۆراوجۆر خۆیان دەکوژن و دەسووتێنن و رووبەرووی لاقەکردن و لێدان و کوشتن دەبنەوە هیچ کەس بۆی نایەتە قسە؟!
-راپۆرتی ئاماری تاوانەکانی دەرهەق بە ژنان بەیاننامەی بەچەند پارتی سیاسی دەرکرد؟ بوبە سەردێڕی ئەولەویەتی هەواڵەکانی کامە کەناڵی تەلەفزیۆنی؟ کامە زانکۆی ناچارکرد بیر لە پلانڕێژی ئەکادیمی بکەنەوە؟ کامە گوتاربێژی ئایینی گوتاری هەفتانەی بۆ رەهەندەکانی ئەو تاوانە گەورانە تەرخانکرد؟ تەنانەت لە سادەترین پرسیاردا دەتوانین بگەینە وەڵام کە ئایا لە راستیدا بڵاوکردنەوەی ئەو تاوانانە کێی راچڵەکاند؟!
دەرخستن و نیشاندانی ئەم وێنەیەی سەرەوە پێماندەڵێ کە سروشتی دۆخی کۆمەڵایەتیمان لەم قۆناغەدا لە قەبارەی وتارێکی رۆژنامەوانی گەورەترە، پتر لەوە دەیان توێژنەوەی زانستی دەوێ، بۆیە ئەگەر ئیرادەی فریاکەوتنی ئەو دۆخە تێکچرژاوە کۆمەڵایەتییەمان هەبێ پێویستمان بە هاویشتنی سێ هەنگاوی گرنگ هەیە:
هەنگاوی یەکەم/ بانگهێشی ئەکادیمیست و یاساناس و چالاکوان و میدیاکارو گوتاربێژانی ئایینی بکرێ بۆ دروستکردنی کۆمسیۆنێکی هاوبەش، کاری ئەم کۆمسیۆنە دەکرێ لە چوارچێوەی پەیڕەوێکی کارکردنێکی پێکەوەییدا رەنگڕێژ بکرێ.
هەنگاوی دووەم / دامەزراوە ئەکادیمییەکانی وەکو زانکۆو سەنتەرەکانی توێژینەوە رابسپێردرێن، بۆ ئەنجامدانی چەند توێژینەوەیەکی مەیدانی زانستی، تا چارەسەری برینەکانیشمان لە فۆرمێکی ئەکادیمیانەدا رێک بخەینەوە.
هەنگاوی سێیەم/ لەسەرمانە هەموو ئەوانەی خۆیان بە خەمخۆری گێڕانەوەی دۆخی ناهەموواری ئاسایشی کۆمەڵایەتی دەزانن "هێمنانە" هێزە سیاسیەکان و بڕیاربەدەستەکان والێبکەین ئەم پرسە گرنگە بکەن بە ئەولەویەتی خۆیان، لەبەرئەوەی "ئاسایشی نەتەوەیی و ئاسایشی کۆمەڵایەتی" وەک دوو تای تەرازوویەک وان، تەهمیشکردنی یەکێکیان و بایەخدان بە چەمک و ناوەرۆکی لایەنەکەی دیکە ناهاوسەنگی و موسیبەت لەگەڵ خۆیدا دەهێنێ، وەک ئەوەی ئێستا تێیکەوتوین.